Voorwoord van Tilly van Coevorden

Mijn vader Salomon Jacob van Coevorden, zaliger, was een familie mens. Familie was zijn alles en ik weet zeker dat als hij nu zou weten dat ik middels research de verhalen  van de Nederlands-Indische familie aan het uitpluizen ben geweest  hij heel erg ontroerd zou zijn.

De nazi’s hebben er voor gezorgd dat het grootste deel van zijn familie in de Tweede Wereld Oorlog is uitgemoord en die paar familieleden die er nog over waren, waren dan ook zijn alles.

Dit verhaal begint dan ook bij mijn overgrootouders van vaders kant, Salomon de Jong geboren in Naaldwijk op 24 april 1848 en Rachel Cats geboren in Gouda op 6 april 1846. Salomon en Rachel, ook wel "Ragel" genoemd, waren beiden van Joodse afkomst. In die tijd waren grote gezinnen heel normaal dus zo ook bij Salomon en Rachel.

Het gezin telde tien kinderen te weten:

Annetta (1873–1943), Sara (1875–1879), Izaak (1877–1879), Sara (1879–1942), Izaak Salomon (1881-1943), Mietje (1883-1967), Truida (1885-1943), Levie Salomon (1888 –1976), Sophia (1889-1943) en Jacob (1891–1918).

Van de 10 kinderen zijn, buiten de drie kinderen die vér voor de Tweede Wereldoorlog waren overleden, vijf kinderen in concentratiekampen vermoord waaronder mijn oma Sophia de Jong (op 2 mei 1912 trouwde ze met mijn opa Ruben Salomon van Coevorden), die in Gouda was geboren op 23 juni 1889 en dus 54 jaar was toen ze in Sobibor werd vermoord. Haar 6 jaar jongere zusje Mietje (geboren in 1883) trouwde met een Portugese man, genaamd Semtob Joshua Sequerra, en ze verhuisden in 1939 naar Portugal en vervolgens naar Rio de Janeiro in Brazilië waar zij tot haar dood in 1967 woonde.

Het verhaal hieronder gaat over de 1 jaar oudere broer van mijn oma, Levie Salomon (Louis genaamd). Het is dan ook met heel veel genoegen dat ik u voorstel aan mijn achternicht Gerry van Zijll Langhout - de Jong, de dochter van Louis en mijn band met Nederlands-Indië.

Rond de leeftijd van 29 jaar, dit moet rond het jaartal 1917 zijn geweest,  besloot mijn vader om naar Australië te emigreren. Het is zeer waarschijnlijk dat mijn vader Nederland wilde verlaten omdat aan de ene kant de economie stagneerde en banen heel moeilijk te krijgen waren en aan de andere kant het ontdekken van de wijde wereld heel aanlokkelijk voor hem was.

Vanwege de lange reis naar Australië besloot mijn vader op zijn weg daar naar toe eerst zijn 3 jaar oudere zus Truus in Nederlands-Indië te gaan bezoeken.

Truus trouwde op 4 juli 1912 in Strijen met de 1 jaar jongere Salomon Zwarenstein (geb. 10 oktober 1886 te Strijen). Salomon was onderwijzer en kreeg kort na hun huwelijk een zeer goede baan aangeboden in Nederlands-Indië. Het jonge paar besloot dan ook zich in Toeban te gaan vestigen.

Toeban (Tuban) is een stad gelegen aan de noordkust van Java ongeveer 100 km ten westen van Soerabaja, de hoofdstad van Oost-Java.

Een jaar na het huwelijk werd op 16 februari 1913 in Toeban een eerste kindje geboren, een zoon, die de naam Hartog (Henk) kreeg. Verder kregen Truus en Salomon nog twee kinderen die beiden in Bandung, West Java geboren zijn Elisabeth Rachel (02.07.1914) en Paul Louis (30.06.1919).

Een aantal jaren voor de Tweede Wereld Oorlog uitbrak ging het gezin Zwarenstein naar Nederland, vermoedelijk op pensioen. Toen de oorlog uitbrak heeft het gezin geprobeerd om nog met een boot terug naar Nederlands-Indië te varen maar toen ze in de haven aankwamen bleek het schip al vertrokken te zijn. Truus en Salomon zijn wat later gedeporteerd en in 1942/1943 in Auschwitz vermoord.

Henk de eerste zoon was getrouwd met Gonda Donker, een Christelijke vrouw, waardoor Henk niet opgepakt werd en naar een kamp gestuurd. Henk en zijn gezin vertrokken rond 1950 naar Amerika waar nog een zoon geboren werd. Helaas hield het huwelijk geen stand. Het gezin bleef in Amerika en Henk trouwde later met Sally (helaas weet ik haar achternaam niet meer).

De landbouwkolonie Kesilir, zoals het ook genoemd werd, lag aan de zuidkust, bijna op de meest oostelijke punt van Java. De gehele kolonie lag verspreid over ca 40 km2 en was geheel omgeven door prikkeldraad. Het kamp was ondergebracht in zelfgemaakte barakken en hutten. Het was de bedoeling van de Japanse bezetter om hier een grote zelfvoorzienende landbouwkolonie voor 70.000 personen te maken. Hier hebben ongeveer 3000 mannen 15 maanden aan gewerkt. Het project mislukte door gebrek aan landbouwervaring en landbouw-werktuigen. Er werden mais, sojabonen, groene erwten en andere groenten verbouwd.

In Kesilir mochten mijn moeder, mijn zussen en ik, gedurende de eerste 5 maanden dat hij daar verbleef hem elke 8^e van de maand komen opzoeken. Hierna werden wij dit verboden. Na de tijd in Kesilir is vader nog in een kamp in Bandoeng geweest.

Mijn moeder, mijn zussen en ik werden in het kamp Lampersari in Semarang geinterneerd.

Het Lampersari kamp in Semarang bestond uit een groot aantal kamponghuisjes en een school. Het was gelegen aan weerskanten van de Lampersariweg in het oosten van Semarang. Deze straat wordt ook vermeld op de stadskaart van Semarang in de Stedenatlas van Nederlands-Indië.

Toen wij rond de 20^e augustus 1945 het kamp mochten verlaten werden we door een vriendin van mijn moeder opgevangen en mochten we daar logeren, hetgeen we erg fijn vonden.  Aangezien net voor onze vrijlating  op 17 augustus 1945,  de Indonesische onafhankelijkheid, eenzijdig door Soekarno, was uitgeroepen brak de periode aan die de Bersiap wordt genoemd.

Dit was een tijd waar Indonesische pemoeda’s (vrijheidstrijders) streden voor onafhankelijkheid. Zij reageerden hun woede en frustratie af op een ieder die Nederlands of Nederlands gezind was. Aangezien de meeste totoks (witte Nederlanders) op dat moment nog in kampen zaten, werd de agressie en het geweld ook op de gemengde Indische groep gericht.

Het is dan ook onbegrijpelijk dat na drie dagen bij de vriendin van mijn moeder te hebben gewoond er door de Indonesiërs gezegd werd dat wij, uit het kamp, aan de bamboe roentjing (grote bamboespeer) geregen zouden worden.  Hierna zijn we op verzoek van onze gastvrouw, wier man ernstig ziek was, naar het kamp teruggegaan

We kregen al snel bericht dat vader in het ziekenhuis in Bandoeng was. Wij gingen er meteen met een vliegtuig heen. Vader was mentaal erg getroffen door het nieuws dat bijna zijn hele familie in Europa was vermoord door de Nazi's. Fysiek was hij zelf gelukkig wel aan de beterende hand.

Op 11 februari 1949 gingen vader, moeder, Roos en ik met het ms Johan van Oldenbarnevelt van de SMN  (Stoomvaart Maatschappij  Nederland), naar Nederland en kwamen op 7 maart 1949 in Amsterdam aan.

Eenmaal aangekomen in Nederland werden we ondergebracht in een zogenaamd contractpension in Noordwijk, Huize de Luwte genoemd. Aanvankelijk was dit een vakantie en herstellingsoord voor kinderen. Na hier een tijdje te zijn geweest zijn we verhuisd naar een pension in Scheveningen waarvan ik de naam helaas niet meer weet.

Het was zeker niet altijd even gemakkelijk, we waren de tropen gewend en moesten ons gedwongen aanpassen aan de Nederlandse (eet)cultuur en ook natuurlijk de temperatuur. Het besef dat we uit de verschrikkingen van de Japanse bezetting en de daarop volgende Bersiap er met z’n allen levend zijn uitgekomen, in tegenstelling tot onze Nederlandse familie, gaf ons de moed om verder te gaan.

Ik herinner mij een aantal dingen nog heel goed zoals het uitje naar de bioscoop met Sally en Fiet van Coevorden kort na onze aankomst in Nederland. Endaarna  ons eerste feestje waar wij na onze repatriëring naar Nederland naar toe zijn gegaan en dat was het huwelijk op 28 augustus 1949 van Tilly's ouders Sally en Fiet van Coevorden - Spiero. Ook de logeer partij van Roos en mij in Lissabon bij onze liefdevolle maar strenge tante Mimi was heel erg leuk en bijzonder.

Frieda was al in Indië getrouwd met Cor Volker en zij zijn in juni 1949 naar Nederland gerepatrieerd. Uit dit huwelijk zijn twee dochters geboren Louise Marianne en Margot Renee.

Sam was verloofd met Nicky Baretta en zij zijn later in Nederland getrouwd. Uit dit huwelijk zijn twee kinderen geboren Thomas Pieter en Albertina Paula.

Mijn zusje Roza trouwde met Frans Hoebert en dit huwelijk is helaas kinderloos gebleven.

Op 19 januari 1957 trouwde ik met Wout van Zijll Langhout en wij kregen samen drie kinderen, Henk Louis die mij met dit verhaal geholpen heeft, Bart Willem en Margo Tine Jean.

Eenmaal in Nederland zochten we contact met het kleine restje aan familie wat er nog na de oorlog was overgebleven. Dit waren onder andere de Braziliaanse familie en de afstammelingen van Tante Mimi (Mietje de Jong) zijnde Chua en Sally de Jong Sequerra,  Johnny en Sally van Coevorden (Tilly's vader en oom de enige, uit de oorlog terug gekomen, zoons van Sophia de Jong en hun afstammelingen) en Henk, Rachel en Paul, de kinderen van Truus en Sam Zwarenstein. We zijn dit contact altijd blijven koesteren en van de weinige familieleden, die er nu nog over zijn koesteren we elk contact nog steeds..

Op 19 november 1976 overleed mijn vader in Den Haag op 88 jarige leeftijd en 13 jaar later mijn moeder op 29 april 1989 op 93 jarige leeftijd. De tijd dat mijn vader in Nederland woonde was hij tot aan zijn pensionering werkzaam als ambtenaar bij de Gemeente Den Haag.

In 1988 zijn mijn, inmiddels overleden man, Wout en mijn oudste zoon Henk en ik terug naar Indonesië geweest. De geuren, geluiden en waarnemingen geven een sterk tempo doeloe moederland gevoel maar in Nederland waar je je geluk en de liefde vond en waar je kinderen geboren zijn en zijn opgegroeid is toch ook MIJN vaderland.

Gerrie van Zijll Langhout-De Jong, oktober 2020